Filosofie in ontmoeting – Op de grens van het Zelf

Anderen: de hel of de verlossing? – Over de Ander, de blik en empathie

Deze middag in Sijthoff begint met een introductie door praktisch filosoof Werner van Rossum, waarin we de ideeën van bovenstaande en andere denkers verkennen over de rol van andere mensen in ons leven. De tweede helft gaan we met elkaar in gesprek over de vraag: anderen: de hel of de verlossing.
Deze middag is de derde uit een serie van vier, die elk ook afzonderlijk gevolgd kunnen worden.
Vervolgdatum: 03-12

Bij deze derde middag bij het thema ‘Op de Grens van het Zelf’ gaan we een poging doen die grens te overschrijden: kunnen we een ander ooit begrijpen? En is wederzijds begrip eigenlijk wel wat we moeten nastreven?
            Wanneer er over ‘de Ander’ wordt gefilosofeerd, mag Emmanuel Levinas niet ontbreken. Deze Litouwse denker benadrukt dat in veel westerse filosofie het idee van de Ander teveel is naar de achtergrond is verdwenen. Die filosofie begint namelijk bij een wereld van ‘fysieke objecten’ of ‘fenomenen’ die je als min of meer eenzame waarnemer ervaart en probeert te begrijpen. Daarbij wordt voor het gemak even vergeten dat je in die wereld van fysieke dingen in de eerste plaats andere mensen, en niet objecten of fenomenen tegenkomt, die altijd ongrijpbaar zijn: hoe goed we iemand ook denken te kennen, de ander blijkt altijd oneindig meer, anders en verschillend dan het beeld of het portret dat we van hem of haar hebben gevormd. Die anderen doen bovendien een beroep op ons: impliciet of expliciet wordt er aanspraak gemaakt op onze verantwoordelijkheid (bijvoorbeeld: “Dood mij niet”). Volgens Levinas vinden wij in de aanblik van de Ander het hoogste ethische appèl.
            Anderzijds vormen anderen wel degelijk een bron van frustratie: zij plaatsen je in hokjes, botsen tegen je aan, vergeten je, spannen je soms voor hun karretje, beschouwen je als object. De existentialist Jean-Paul Sartre vat dit in zijn toneelstuk Huis Clos (zie de afbeelding hiernaast) een samen met de zin: l’enfer, c’est les autres. Oftewel: “de hel, dat zijn de anderen”.            

Entree: € 10 – studenten € 7,50