FILOSOFIE IN ONTMOETING-2, TIJD VOOR BEZINNING
2 november | 14:30 – 16:30
Bij het filosofieprogramma van Sijthoff onderzoeken we ideeën: die van oude denkers, jonge filosofen, die van jezelf en die van je buren. Onder begeleiding van docent Werner van Rossum, die ieder thema vanuit de filosofie introduceert, gaan we dit najaar in gesprek over de dood, het geweten en de tijd. Denk je mee?
Filosofie in Ontmoeting 2 – wat weet je geweten?
Als Donald Duck voor een lastige keuze staat, verschijnen er twee kleine Donald Duckjes op zijn schouders: de één met hoorntjes en een rode drietand, de ander met een aureooltje en engelenvleugeltjes. Ze proberen Donald voor hun kant te winnen: de duivel pleit voor het egoïstische, gevaarlijke of asociale en slechte, de engel voor het altruïsme en de plicht, het ‘juiste’.
Meestal denken we bij ‘het geweten’ aan dat engeltje dat op je schouder, dat gevraagd en ongevraagd advies geeft vanuit ‘wat juist is’. Maar wie spreekt er eigenlijk, en heeft hij of zij gelijk? Zijn er niet vaak genoeg mensen geweest die ‘naar eer en geweten’ vreselijke dingen hebben gedaan? Kortom, weet je geweten wel wat goed is?
Volgens Freud is het geweten niets anders dan de geïnternaliseerde wetten en regels van de maatschappij: het is wat je je voorstelt dat de reactie van je ouders of je cultuurgenoten zou zijn op wat je nu doet.
Vanuit een ander perspectief verkent Hannah Arendt in haar boek Het Leven van de Geest de vraag of ‘nadenken’, wat zij beschrijft als ‘in stilte een gesprek met jezelf voeren’, een tegengif kan zijn tegen het kwaad, dat zij in haar analyse van het Eichmannproces ‘banaal’ noemde, omdat hij als doodgewone man in staat was tot het orkestreren van de holocaust, eenvoudigweg omdat hij orders opvolgde zonder te reflecteren.
Michel Foucault gaat in zijn onderzoek naar het ontstaan van disciplinerende machtsstructuren na welke rol de ‘reflectie’, die in het klooster fysieke vorm kreeg in de nissen waarin monniken baden en mediteerden, evolueerde tot de cellen in de hedendaagse gevangenis.
Vervolgdatum: 7-12
Entree: € 10 – studenten € 7,50