- Dit evenement is voorbij.
Lezing, De Grondwet als winterdijk
15 november | 20:00 – 22:00
De grondwet als winterdijk is de titel van een lezing die Maurice Adams verzorgde in juli van dit jaar: de keynotelezing tijdens het Willem Witteveensymposium, georganiseerd door de Universiteit Tilburg en de Eerste Kamer. Willem Witteveen, succesvol en gewaardeerd hoogleraar, partijfilosoof en senator van de PvdA, kwam in juli 2014, samen met vrouw en dochter, om bij het neerhalen van vlucht MH17 boven Oekraïne. Witteveen en Adams waren collega’s.
Tijdens zijn lezing gaat Adams in op vragen als ‘Welke rol speelt onze Grondwet nu daadwerkelijk in politiek en samenleving?’ en ‘Wat is de relatie tussen grondwettelijke normen en het dagelijkse en politieke taalgebruik?’
Maurice Adams werkt sinds 2007 aan Tilburg University, en was daarvoor werkzaam aan Vlaamse universiteiten. Toen hij in Nederland terugkwam vielen hem allerlei eigenschappen van onze Grondwet op waar hij eerder blind voor leek. Hij was dus niet meer de spreekwoordelijke vis die zich niet bewust is van het water waarin hij zwemt, maar integendeel een vis op het droge. Zoals bekend, is die zich van zijn omgeving wel degelijk bewust.
Wat sterk opviel was de afwezigheid in Nederland, heel anders dan in België, van een grondwettelijke en constitutionele cultuur. Niet alleen bij gewone mensen, maar ook bij de meeste politici was het grondwettelijke en constitutionele besef niet heel groot. De Nederlandse grondwettelijke en constitutionele cultuur was vooral relativistisch en pragmatisch. De Grondwet fungeerde in ieder geval maar weinig in de politieke en maatschappelijke debatten, ook niet als dat heel goed mogelijk en relevant was.
Deze situatie lijkt de voorbije jaren echter verandering te hebben ondergaan. De Grondwet is in ieder geval steeds vaker onderdeel van publiek en politiek debat, zeker na de recente verkiezingen en kabinetsformatie. Je zou dat als goed nieuws kunnen beschouwen, maar het is ook een teken van strijd en polarisering. Blijkbaar is het nodig dat we ons over die Grondwet druk beginnen te maken.
De spreker houdt in dat licht enerzijds een pleidooi om meer aandacht te hebben voor die politieke gedragsregels en praktijken – in de vorm van rituelen, gewoontes, en soms vastgelegd in al dan niet juridisch relevante documenten – die ertoe dienen om tot gematigdheid en zelfbeheersing aan te zetten. Die regels en praktijken dienen ertoe om dat democratische bestel te laten overleven. Het gaat dan om gedragsregels in het parlement, om het belang van solide partijorganisatie, beleefdheidsregels tijdens verkiezingen, etc. Anderzijds nodigt hij uit om naar de Grondwet te kijken als ware het een winterdijk, als bescherming tegen het hoogwater van de politiek. Tussen de winterdijk en de rivier liggen de vruchtbare uiterwaarden, waar het vrij spel is voor het grondwettelijke debat. Met een dergelijke metafoor komt ook de vraag aan de orde hoe de “grondwettelijke winterdijk” kan worden onderhouden. Ook daar is tijdens de lezing aandacht voor.
Entree: € 10 – studenten € 7,50
