Filosofie in ontmoeting – Op de grens van het zelf

De hoofdpersoon van mijn eigen leven – Over identiteit en narrativiteit

Praktisch filosoof Werner van Rossum voorziet het programma van een korte inleiding over het thema en een brontekst als focuspunt. Daarna gaan we met elkaar in gesprek over de hoofdvraag.
Deze middag is de tweede uit een serie van vier, die elk ook afzonderlijk gevolgd kunnen worden.
Vervolgdata: 05-11 en 03-12

Deze editie van Filosofie in Ontmoeting richten we ons op verhalen: de verhalen die je vertelt over jezelf, over anderen, over ‘ons’ en over ‘hen’, over het verleden en de toekomst. Antropoloog en evolutiebioloog Robin Dunbar merkt op dat ongeveer tweederde van alle gesprekken gaat over ‘roddels’: verhalen over wat wijzelf of anderen in sociale zin hebben meegemaakt, waarom ze dat hebben gedaan, en wat wij daarvan vinden.
Filosofen als Paul Ricoeur en Daniel Dennett brengen deze verhalen in verband met het zelf en spreken van een ‘narratieve identiteit’: wie jij bent en wat maakt dat jij jij bent, is niet zozeer een eigenschap van je fysieke lichaam of je bewustzijn, maar heeft te maken met deze verhalen. Volgens Dennett is het zelf te begrijpen als een ‘narratief zwaartepunt’: datgene waar de verhalen allemaal over gaan en dat ze coherentie geeft. Volgens Dennett zijn onze verhalen zelfs onderdeel van onze biologie: “elke homo sapiens spint vanuit hun brein een zelf, een web van woorden en daden” dat ons helpt te navigeren in de sociale wereld, vriendschappen, een reputatie en een zelfbegrip op te bouwen. Naast de verhalen over individuele personen en ‘zelven’, rijst bovendien de vraag naar de verhalen die gemeenschappen elkaar vertellen. Volgens de antropoloog Benedict Anderson zijn verhalen over een gedeeld verleden en gedeelde helden onmisbaar geweest voor het nationalisme en een collectief zelfbeeld.
Dit roept een aantal ingewikkelde vragen op: welke verhalen vertellen we over onszelf en anderen? Kan het ook anders? Welke verhalen willen we vertellen? Welke gevolgen zou dat hebben? En wie bepaalt eigenlijk hoe het verhaal verteld wordt? Na een introductie over het idee van narratieve identiteit aan de hand van bovengenoemde en andere denkers treden we over deze vragen in gesprek.

Entree: € 10 – studenten € 7,50